زمانی که از نور در دکوراسیون فضای داخلی استفاده می شود باعث می شود که ما به راحتی بتوانیم محیط اطراف را ببینیم در نتیجه وجود آن امری ضروری تلقی می شود.این نوشته لویی کان که در کتاب هنر نور و معماری او آمده است اهمیت این موضوع را به خوبی نشان می دهد: از نظر هنر معماری هیچ فضایی فضای واقعی نیست مگر آنکه از نور طبیعی برخوردار باشد.زمانی که روشنایی به اندازه کافی وجود داشته باشد رنگ، حجم و سایر موارد مربوط به اشیایی که در محیط قرار داده شده اند به زیبایی هرچه تمام تر جلوه خواهند کرد. درواقع می توان گفت که نور انواع متفاوتی از محیط هایی که پیرامون ماست را خلق خواهد کرد. از نظر روانشناسی نیز نورپردازی درست می تواند احساس رضایت مندی، انرژی و حرکت را در افراد ایجاد کند.
نورپردازی یکی از مهم ترین مباحث در معماری می باشد که زمانی که قصد داریم کار طراحی ساختمانی را انجام دهیم علاوه بر اسباب و وسایل آن باید به نورپردازی آن نیز توجه داشته باشیم. برای انجام این کار بهتر است موقعیت و زوایای ساختمان را بررسی کنیم و منطقه ای که در طول روز نورخورشید بیشتری را دریافت می کند شناسایی نماییم و تاثیرات آن را کنترل کنیم.
انواع جهت گیری های نور خورشید و تاثیرات آن بر محیط داخلی
نور شمال
فضاهایی که رو به شمال هستند (در نیمکره شمالی) نور مستقیم دریافت نمی کنند. نور پراکنده بدون سایه یا انعکاس ایجاد می شود که برای کار کردن و نقاشی کردن و تماشای تلویزیون در کارگاه های نقاشی و دفتر کار مناسب است.
به منظور به دست آوردن حداکثر مقدار ممکن نور بدون هراس از نور مستقیم خورشید می توان از پنجره های بزرگ در جهت شمال استفاده کرد اما نور مستقیا در غذاخوری، نشیمن و …. می توند سلب آسایش نماید. جذاب است اگر نور شمال را با نور در جهت های دیگر ترکیب کنیم.
نور شمالی سرد و تمیز است اما نور جنوبی زردرنگ و مستقیم است. در فضاهای خانگی باید پارکینگ را در شمال نقشه قرار داد وراه پله ها یا هر محلی که زیاد به کار برده نمی شود. در کشورهای بسیار گرم این جهت یابی نامطلوب می شود و چون گرمای بیشتری ایجاد می کند اما برعکس در تابستان فضاهای سایه وار مطلوب تر هستند. فردی که همیشه در اتاق های رو به شمال است و تماس بسیار کمی با خورشید دارد و ممکن است احساس افسردگی و غم در او ایجاد شود.
نور جنوب
حرکت دورانی ظاهری خورشید نسبت به زمین ایجاد می شود به همین دلیل اگرچه خورشید همیشه از شرق طلوع می کند و در غرب غروب می کند برای کشورهای نیمکره شمال خورشید یک خط سیر جنوبی دارد و برای آنها که در نیمکره جنوبی هستند خط سیر شمال دارد به همین دلیل نور خورشید در نیمکره شمال در قسمت جنوب با انحراف بیشتر و شدت گرم کنندگی کمتر در زمستان است و برعکس آن در تابستان می باشد معمولا فرض می شود که نمای جنوبی بهترین جهت یابی برای فضاهای خانگی است.
یعنی برای محل اتاق نشیمن و فضاهای داخلی خانه از طرف دیگر به دلیل انعکاس های این نور روی شیشه ها و سطوح سیقلی مکان مورد نظر همیشه هم نور مناسبی برای کار کردن نیست در طول ماه های سرد سال شدت گرمی نور برای این اتاق های جنوبی کمتر از اتاق های رو به شمال است.اگر مناطق نورگیری اتاق بزرگتر شود آنگاه نیاز به وجود محافظت از نور مستقیم خورشید در تابستان به وجود می آید مثل یک سایبان.
نور جنوبی سایه و انعکاس ایجاد می کند و اجازه می دهد که با حجم ها بازی شود و منظره زیبایی ایجاد می کند به همین دلیل اشیا را مقابل آن طراحی می کنند یا حتی با قرار دادن یک استخر در مقابل ایوان یا پنجره های اتاق نشیمن با استفاده از انعکاس های روی سطح اب که دائما در حرکت اند روی دیوارها و سقف مناظر دلربایی ایجاد می کنند. جدا از نتایج فیزیکی نتایج روانی این نور دارد که استفاده مناسب باعث احساس سرزندگی می شود.
نور شرق (صبحگاهی)
روشنایی صبح بهترین ابزار برای بیدار شدن از خواب است. خوردن صبحانه کامل بدون شتاب زدگی در کنار روشنایی روز آرامش و نیروی کافی به انسان می دهد. بنابراین باید محل قرار گرفتن اتاق خواب و آشپزخانه و نشیمن و اتاق غذاخوری خوب جهت یابی می شود تا بیشترین استفاده از نور صبحگاهی شود که اشعه های آن ضعیف و خنک تر است نور شرق در زمان معین از دور سایه اجسام را تولید می کند که می توان از این سایه برای تزیین فضا استفاده کرد، نور شرق در ابتدا برمی گردد و غبار تابیده می شود و با پراکنده شدن آن ها در فضا نور و گرما هم منتشر می شود.
نور غرب (غروب)
با به اتمام رسیدن روز شدت نور کاسته می شود اما انعکاس آن هنوز وجود دارد دیوارهای سفید با شدت بیشتر و با رنگ مایل به زرد می درخشند و دیوارهای بتونی رنگ نارنجی تندی به خود می گیرند. تمام سطوح شهر تغییر شکل می یابد وقتی خورشید کاملا پایین آمد تابش خود را بر روی سنگ فرش های آسفالت خیابان ها موقف می کند و شهر به یک پرده سینما تبدیل می شود .
با گذشت زمان آسمان به سرخی می گراید و کم کم تاریک می شود و زمینه شکل و اشیاء پراکنده می شود و مرزهای اشیا روی همدیگر می افتد، بنابراین تشخیص لبه های اشیاء مشکل می شود فضاهایی که در مغرب هستند باید از آخرین نورهای عمودی خورشید حفاظت شوند.
تاثیر نور در دکوراسیون داخلی برای تاکید بر اشیا
زمانی که قصد داریم وسایل را داخل خانه قرار دهیم باید به مواردی از قبیل انعکاس نور نیز توجه داشته باشیم. درواقع هنگامی که از میزهایی که دارای رویه شیشه ای هستند استفاده می کنیم اهمیت این موضوع را بیشتر درک خواهیم کرد.
هم چنین زمانی که از قفسه های ظروف، کارهای تزیینی، کنده کاری و ظروف شیشه ای پذیرایی استفاده می کنیم باید به نورپردازی های متعددی که از طریق سقف و بدون سایه تامین می شوند دقت نماییم.
از جمله مواردی که به جذابیت محیط و زیبایی آن می افزایند نورپردازی موضعی است که برای تابلوهای نقاشی مورد استقاده قرار می گیرند و نورهای تاکیدی که برای تاقچه ها استفاده می شوند.
تاثیر نور طبیعی در دکوراسیون داخلی
بهره گیری درست از نور طبیعی یکی از موارد مهمی است که ساختمان می تواند دارای آن باشد. هرچند کیفیت روشنایی در قسمت های مختلف ممکن است بسته به محل قرارگیری اتاق ها متفاوت باشد اما در مواردی دیده شده است که نحوه ی نورپردازی آن می تواند ما را به آن اتاق علاقه مند کند یا بالعکس.نحوه دریافت نور بر درک افراد از محیط، آرامش، دلپذیری، حفظ حریم خصوصی، فضایی، پیچیدگی و وضوح تصویر تاثیرگذار خواهد بود. در نتیجه هنگام طراحی فضای داخلی باید به نورپردازی دقت شود چراکه رنگ، زاویه و ارتفاع نور روز با زمان روز و جهت قطب نما متفاوت خواهد بود در نتیجه اگر از جمله افرادی هستید که دوست دارید نور زیادی را در طول روز دریافت کنید بهتر است از مکان هایی که به سمت جنوب هستند برای ساخت آشپزخانه، اتاق نشیمن و… استفاده کنید.
اتاق هایی که روبه شمال هستند دارای دمای پایین تری می باشند چراکه نورخورشید کمتری را دریافت می کنند. فضاهایی از خانه که روبه شرق هستند را می توان از جمله نخستین مکان هایی دانست که زودتر از سایر بخش ها روشن می شوند اما با گذشت چند ساعت از طلوع آفتاب این اتاق ها دیگر نوری را دریافت نخواهند کرد در نتیجه برای متعادل کردن نورخورشید هنگام طلوع بهتر است از نورهای مصنوعی استفاده شود. این کار را می توانید برای اتاق هایی که به سمت شمال هستند نیز انجام دهید.
هم چنین زمانی که از قفسه های ظروف، کارهای تزیینی، کنده کاری و ظروف شیشه ای پذیرایی استفاده می کنیم باید به نورپردازی های متعددی که از طریق سقف و بدون سایه تامین می شوند دقت نماییم.از جمله مواردی که به جذابیت محیط و زیبایی آن می افزایند نورپردازی موضعی است که برای تابلوهای نقاشی مورد استقاده قرار می گیرند و نورهای تاکیدی که برای تاقچه ها استفاده می شوند.
طراحی نور برای دکوراسیون داخلی اتاق غذاخوری
برای فضاهایی از این قبیل می توانید از لوستر و چراغ های سقفی که دارای ارتفاع قابل تنظیمی می باشند استفاده کنید. محل قرارگیری آن ها بهتر است درست بالای میزغذاخوری باشد. چراکه با استفاده از این نوع طراحی سطح میز، نور کافی را دریافت خواهد کرد. گاها ممکن است از میز استفاده ای صورت نگیرد اما به دلیل قرارگیری چراغ ها برروی میز تمامی فضای آشپزخانه روشن خواهد شد. از جمله مواردی که در این مکان باید به نورپردازی آن ها دقت شود بوفه، میزغذاخوری و میز کناری می باشند.
نورپردازی در فضای آشپزخانه
زمانی که کار نورپردازی این قسمت انجام می شود باید از انعطاف کافی برخوردار باشد تا طیف گسترده ای از توابعی که برای این فضا مورد استفاده قرار می گیرند به خوبی منعکس شوند. مثلا برای آشپزخانه هایی که نور کافی را دریافت نمی کنند نورپردازی باید یک مکمل برای نور روز باشد. بدین منظور باید برای قسمت سینک ظرفشویی از نور متمرکزی استفاده کنید که بالای سینک و زیر کابینت قرار گرفته است. این نوع نورپردازی که برای این فضا مورد استفاده قرار می گیرد باید از دید افرادی که در نزدیکی کابینت می نشینند پنهان باشد. برای بهره مندی از نور کافی می توانید از نور طبیعی نیز استفاده نمایید.
نور در دکوراسیون سرویس بهداشتی
نورپردازی سرویس بهداشتی یکی از مواردی است که باید طراحی آن به گونه ای انجام شود که امکان دیدن چهره افراد به طورکاملا واضح فراهم باشد و سایه ای در قسمت چشم ها و گردن افراد ایجاد نشود. برای انجام شدن هرچه بهتر این کار می توانید از دولامپ در دو طرف آینه هم سطح با چشم استفاده کنید. با این کار نور به صورت متقاطع ایجاد خواهد شد. برای ایجاد سبکی گرم می توانید از یک لوستر کوچک که بالای وان قرار گرفته است استفاده کنید. هم چنین استفاده از نور زیر کابینت ها برای ایجاد نور نرم در سرویس بهداشتی هنگام شب ایده خوبی به نظر می رسد.
نور در دکوراسیون اتاق خواب
نورپردازی اتاق خواب نیز از دیگر موارد درخور توجه می باشد چراکه نورپردازی خوب در اتاق خواب باعث می شود بعداز داشتن یک روز سخت کاری خواب خوبی را تجربه کنید. این گفته بدین معنی نیست که نورپردازی این قسمت کم باشد و یا اتاق تاریک باشد.
نور کنار تختخواب باید به گونه ای باشد که افرادی که قصد تماشای تلویزیون یا مطالعه کتاب را دارند باید بتوانند این کار را انجام دهند هم زمان با این افراد اگر هم اتاقی شما هم قصد خواب داشته باشد باید در آن نور بتواند بخوابد.
آباژورهایی که برای کنار تختخواب طراحی شده اند و یا نوری که در قسمت بالایی تخت قرار دارد گزینه ی مناسبی برای نورپردازی اتاق خواب می باشند.
دیدگاهی یافت نشد